چکیده: عدالت یکی از آرزوهای دیرینه انسان برای دستیابی به کمال و سعادت بوده تا در آن رستگاری فردی و اجتماعی خویش را تحقق بخشد و در فضای مساعدش استعدادهای خود را از قوه به فعل آورد و کمال معنوی را با آرامش روحی و بی‌نیازی مادی درآمیزد. اما بیان این آرزو بر حسب زمان و مکان جلوه‌های گوناگونی پذیرفته است. حکیم نظامی از شاعران «آرمان‌گرا» و فریاد او فریاد «برابری خواهی و دادخواهی» است. او مدافع و مبلّغ عدالت و برابری و مخالف جور نظام‌های سیاسی متغلّب بود. در این پژوهش مفهوم « داد» و « آرمان شهر» تبیین می شود و به مقام والای انسان در خمسه‌ی نظامی می‌پردازد و مقوله‌ی « داد» در اشعار نظامی مورد بررسی می‌شود. حکیم نظامی برای تحقق داد و برابری، آرمان شهری با نظام اجتماعی بی طبقه معرفی می کند و نظریه خود را در رابطه‌ی «داد» و «حاکمیت» ارائه می‌دهد. نظامی عدالت پیشگی را از ویژگی اصلی سلاطین می‌داند و علیه «بی‌دادی» زمامدارن روزگارش اعتراض می‌کند.
کلید واژگان : داد ، نظامی ، آرمانشهر، نظام اجتماعی.
)